A nosa sociedade asume que o copyright debe existir. Con todo, o cansazo pola actual presión contra a liberdade na Rede debe empuxarnos a reformular esta cuestión. Por que e por onde comezar?
Antecedentes históricos
Culturalmente Occidente considerou a copia como unha usurpación, namentres Oriente presumíaa como loubanza á autoría orixinal. Este feito pode servir para unha primeira reflexión.
A Historia sinala que en Occidcente só comezou a comentarse timidamente unha hipotética ‘propiedade‘ intelectual trala aparición da imprenta móvil de Guuttenberg (~1450), un avance tecnolóxico perfeccionado a partir doutras imprentas xa existentes que curiosamente inclúe diversos paralelismos coa actual facilidade para a multiplicación do coñecemento que ofrece Internet. A título individual pódese considerar a Antonio de Nebrija, creador da soada Gramática castelá e impulsor da imprenta na Universidade de Salamanca a fins do século XV como o principal impulsor do que hoxe sería o dereito de autor. É rechamante o feito de que tanto o seu fillo como o seu neto fixéranse impresores…
A doutrina sobre a propiedade ‘espiritual‘ (así adoitábase denominar inicialmente) empeza a desenvolverse a finais do século XVIII a partir do pensamento de John Locke (‘o home é propietario da súa persoa e accións‘). Frente a esta doutrina o dereito de autor foi considerado prexudicial e innecesario polo pai da Economía Adam Smith, o utilitarista Jeremy Bentham ou o afillado deste John Stuart Mill por nomear a uns cantos representantes da Economía Clásica. 
Daquela a democracia aínda era unha utopía ou tan só un epígrafe de estudo sobre a Grecia Clásica. Con todo estendíase a idea da orixinalidade artística, obviando que toda persoa é froito da súa bioloxía e contorna e a súa obra un incremento personalizado grazas ao absorbido na vida en sociedade. Así, o concepto da propiedade intelectual foi universalizándose captando progresivamente a diversos países. Nesta contorna alcanzouse a firma internacional do Convenio de Berna de 1886. Dito convenio sufriu múltiples revisións ata a actualidade, sempre ampliando dereitos á autoría á conta de limitalos á sociedade en xeral. Probablemente a máis famosa das súas reformas sexa "The Mickey Mouse Protection Act" cando Disney e o seu lobby lograron a ampliación da vixencia do copyright evitando desta forma que a súa máis coñecida personaxe pasase a Dominio Público. Tal acta permite alcanzar nalgúns casos ata setenta anos trala morte do seu autor.
As dudas sobre o copyright
Afortunadamente, a igual que sucedeu ao longo da Historia, hoxe estamos asistindo ao nacemento de novos brotes de pensamento que desexan expor un paradigma distinto ao da suposta necesidade do copyright. E non somos poucos quen cuestionamos esa preconcibida necesidade.
Velaquí unhas convenientes preguntas:
- Para que queremos o copyright? É natural e xusto concebir unha propiedade intelectual?
- Como podemos dar cumprimento ao artigo artículo 27 da Declaración Mundial dos Dereitos Humanos, tanto para que as persoas gocen de vida cultural libre e as que elaboren producións científicas, literarias ou artísticas sexan xustamente remuneradas?
- Perante os actuais e xigantescos conglomerados culturais, que poder de negociación teñen os autores?
- Hai algunha forma de redistribuír mellor a riqueza obtida polo desenvolvemento de expresións culturais entre máis artistas ou está ben que só uns poucos sexan os acaparadores de grandes ingresos?
- Estamos conformes coa cultura do ‘Star System‘? É doado visualizar películas distintas da órbita dos Óscar ou Goya?
- Ademais de pagar cánon, debe a sociedade sufragar con cartos públicos os enormes gastos policiais e xudiciais na "persecución dos que copian"?
- É o copyright unha forma de censura?
- Teñen suficiente poder de influencia na diversidade cultural da poboación os xigantescos conglomerados culturais?
- Ata que punto é orixinal a autoría dunha obra?
- Xustificaría esta orixinalidade o monopolio absoluto sobre tal obra?
- Avanza a sociedade no seu conxunto ou grazas á orixinalidade duns poucos individuos?
- É a nosa cultura actual o resultado dun concurso de popularidade?
- Que pasa coas obras que NON acadan o éxito masivo?
- Existen obras orfas (abandonadas pola súa falta de éxito e sen dipoñibilidade para o seu uso cultural)?
- É lóxico que a Organización Mundial do Comercio -defensora sen concesións do libre mercado– condicione os seus tratados coa prohibición de libre distribución de cultura?
- Non é certo que tan só cinco empresas repártense as tres cuartas partes do mercado musical? Que poder de negociación teñen os autores musicais ante elas?
Outras moitas, moitísimas cuestións relacionadas comezan a ser expostas e debatidas co ánimo de lograr superar os inconvenientes e incongruencias do actual sistema. Existen ideas, propostas e solucións; si, hainas. Explicalas esixe, ao meu entender, unha formulación seria e, sobre todo, metódica pois tamén é de longa dixestión (como o é entender perfectamente que é Sw Libre). Non é válido un "respondo ao que queiras desde xa mesmo", é necesaria unha base de coñecemento consolidada.
Agradecimientos
Quero agradecer a todas as fontes que empreguei pois grazas a elas puiden expoñer as oportunas dúbidas e abrir a miña mente para concibir que outros modelos son posibles. Especialmente quero agradecer a Javier de la Cueva
por recomendarme a lectura do libro de Joost Smiers "Imagine… NO COPYRIGHT" cunha bibliografía de máis de duascentas fontes que tamén debaten sobre a conveniencia da supresión do copyright.
Tamén agradezo as ricas conversacións que sobre "o desejo natural e ideal de que todo o conhecimento seja Dominio Público" mantiven co Perl Monger Marco Lima.
Bibliografía
A igual que fixen no artigo "Existen outros modelos, infórmense!" recomendo libros e temas a estudar:
- Wikinomics, la nueva economía de las multitudes inteligentes
- Software Libre
- Creative Commons
- Copyleft
- Long tail
- …
